Το πρόβλημα της αλήθειας και της θεμελίωσης της γνώσης ορίζεται ως το κατεξοχήν πρόβλημα της φιλοσοφίας και της ιστορίας της επιστήμης.
Η μετάβαση από την οντολογική στη γνωσιοθεωρητική έννοια της αλήθειας χαρακτηρίζει την πορεία της νεότερης φιλοσοφίας. Ο κλονισμός της εικόνας μιας αταλάντευτης προόδου της επιστήμης θέτει θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν τόσο τα κριτήρια ορθολογικότητας της επιστήμης όσο και τη σχέση επιστημονικής θεωρίας και αντικειμενικού κόσμου.
Αυτά τα θεμελειώδη ερωτήματα επιχειρεί να προσεγγίσει η παρούσα μελέτη. Διατρέχει το επιστημολογικό και γνωσιοθεωρητικό "νήμα" που συνδέει, και διαφοροποιεί, τα θεωρητικά-μεθοδολογικά πρότυπα από το διαφωτιστικό "σχήμα" μέχρι τις ημέρες μας (Καντ, Χέγκελ, Μαρξ, Μ. Βέμπερ, Πόπερ, Κουν, Λάκατος, Λούμαν).
Κεντρικός πυρήνας του προβληματισμού παραμένει η σχέση αλήθειας, ορθολογικότητας και προόδου, μια σχέση που καθορίζει τελικά και το περιεχόμενο της σύγχρονης επιστημολογικής σκέψης.
Το βιβλίο του Μενέλαου Γκίβαλου, που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αποτελεί τόσο μια κατατοπιστική εισαγωγή για τα ζητήματα της γνώσης όσο και μια πρωτότυπη συμβολή στη σύγχρονη επιστημολογική έρευνα.